Пытанне 33: Усходнеславянскі горад: тапаграфія і умацаванні.
Тапаграфія – апісанне мясцовасці ( топос – мясцовасць, графа – апісанне). 10-11 стагоддзе: горад складауся з дзядзінца – умацаваная частка горада. Ад слова дзеці – малодшыя дружыннікі князя, якая зауседы знаходзілася пры ім. Была старая дружына – баяры, пражывала у сваіх вотчынах. Пасад – месца, дзе пражывала гандлева-рамеснае насельніцтва. Па за межамі горада размяшчауся некрапаль – месца, дзе адбывалася пахаванне ( горад мертвых). Сельскія паселішчы. 12-13 стагоддзе: Тэрыторыя пасада таксама умацоувалася абарончымі валамі. Прэдгароддзе – паселішча, якое мела амаль усе гарадскія рысы, але не уваходзіла у асноуную тэрыторыю горада. Умацаванне: Старажытны горад немагчыма уявіць без умацаванняу. Самыя раннія умацаванні – земляны насып вышыней 7-8 метрау, шырыней 12-13 метрау, схілы 45 градусау. Па версе такога вала устанаулівауся вастракол, вакол гарадоу. Гарады штурмам не браліся, таму што гэта былонемагчыма. Горад можна было узяць шляхам із’езду або знянацку – Менск – 1083 год Уладзімірам Манамахам. Сітуацыя мяняецца у 12-13 стагоддзях. Узнікае больш дасканалая зброя, а тксама узнікаюць сценабітныя машіны, таксама пачынаюць рабіць падкопы пад валамі. Для бяспекі гарадскія насыпы рабіліся больш высокія і шырокія. Унутры размяшчалася дзеравянная канструкцыя. Самае слабое месца горада – брама. Каля яе узводзілі вежу круглую у плане – спачатку яна была драуляная, а з 13 стагоддзя яна становіцца мураванай. Круглыя вежы з’яуляюцца у 10 стагоддзі на тэрыторыі Італіі. У 13 стагоддзі такія вежы ужо з’яуляюцца на тэрыторыі беларусі. На тэрыторыю Беларусі гэтыя вежы прыходзяць з Валыні. Гэтая вежа была вядома у Тураве, Гродна, Берасці і іншых гарадах. Захавалася толькі адна вежа – Камянецкая або Белая Вежа. У гэтай вежы знаходзіліся дружыннікі і абаронцы, якія абаранялі гарадскія варато і браму.
- Пытанне 32: балты эпохі сярэднявечча: каменныя курганы і каменныя магілы.
- Пытанне 33: Усходнеславянскі горад: тапаграфія і умацаванні.
- Пытанне 34: планіроука і масавая забудова усходнеславянскага горада 11-13 стагоддзяу.
- Пытанне 36: Крывічы.
- Пытанне 37: ваенная справа у гарадах старажытнай русі.
- Пытанне 22: Бронзавы век лясной паласы Еуропы.
- Пытанне 39: Храмавае дойлідства у Старажытнай Русі.
- Пытанне 42: Старажытны полацк.
- Пытанне 48: дрыгавічы.
- Пытанне 49: Радзімічы.
- Пытанне 51: Усходнелітоускія курганы.
- Пытанне 26: Мілаградская культура.
- Пытанне 12: культура штрыхаванай керамікі.
- Пытанне 47: асноуныя этапы станаулення археалогіі.
- Пытанне 50: Фінаугры перыяду сярэднявечча.
- Пытане 40: Древний Киев
- Пытанне 41: Древний Новгород
- Пытанне 44: Археалогія замкау.
- Пытанне 52: старая ладога.